মৌলিক অধিকাৰ ১ম খণ্ড

• মৌলিক অধিকাৰ ১ম খণ্ড
• ১৫ মিনিট পঢ়া
• বিষয়ে:
  • মৌলিক অধিকাৰসমূহ সংবিধানৰ তৃতীয় খণ্ডত সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে (ধাৰা ১২-৩৫)।
  • সংবিধানৰ তৃতীয় খণ্ডক ভাৰতৰ মেগনা কাৰ্টা বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে।
    • ইংলেণ্ডৰ ৰজা জনে ১২১৫ চনত জাৰি কৰা অধিকাৰৰ চনদ ‘মেগনা কাৰ্টা’ আছিল নাগৰিকৰ মৌলিক অধিকাৰ সম্পৰ্কীয় প্ৰথমখন লিখিত নথি।
  • মৌলিক অধিকাৰঃ ভাৰতৰ সংবিধানত ছটা মৌলিক অধিকাৰৰ ব্যৱস্থা আছে:
    • সমতাৰ অধিকাৰ (ধাৰা ১৪–১৮)
    • স্বাধীনতাৰ অধিকাৰ (ধাৰা ১৯–২২)
    • শোষণৰ বিৰুদ্ধে অধিকাৰ (ধাৰা ২৩–২৪)
    • ধৰ্মৰ স্বাধীনতাৰ অধিকাৰ (ধাৰা ২৫–২৮)
    • সাংস্কৃতিক আৰু শৈক্ষিক অধিকাৰ (ধাৰা ২৯–৩০)
    • সাংবিধানিক প্ৰতিকাৰৰ অধিকাৰ (ধাৰা ৩২)
  • মূলতঃ সংবিধানত সম্পত্তিৰ অধিকাৰো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল (ধাৰা ৩১)। কিন্তু ১৯৭৮ চনৰ ৪৪ ^{সংখ্যক} সংশোধনী আইনৰ দ্বাৰা ইয়াক মৌলিক অধিকাৰৰ তালিকাৰ পৰা বাদ দিয়া হয় ।
    • সংবিধানৰ দ্বাদশ খণ্ডৰ ৩০০-ক অনুচ্ছেদৰ অধীনত  ইয়াক আইনী অধিকাৰ হিচাপে গঢ়ি তোলা হৈছে ।
• মৌলিক অধিকাৰ উলংঘা কৰা আইনসমূহৰ ব্যৱস্থাঃ ভাৰতীয় সংবিধানৰ ১৩ নং অনুচ্ছেদত ঘোষণা কৰা হৈছে যে যিবোৰ আইন কোনো মৌলিক অধিকাৰৰ সৈতে অসঙ্গতিপূৰ্ণ বা তাৰ পৰা বঞ্চিত হয়, সেইবোৰ সকলো আইন বাতিল হ’ব।
  • এই ক্ষমতা উচ্চতম ন্যায়ালয় (ধাৰা ৩২) আৰু উচ্চ ন্যায়ালয় (ধাৰা ২২৬)ক প্ৰদান কৰা হৈছে।
  • তদুপৰি, অনুচ্ছেদটোৱে ঘোষণা কৰিছে যে সাংবিধানিক সংশোধনীক প্ৰত্যাহ্বান জনাব নোৱাৰি (যিহেতু ই আইন নহয়)।
    • কিন্তু কেছাৱনন্দ ভাৰতী গোচৰত (১৯৭৩) উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰায় দিছিল যে সাংবিধানিক সংশোধনীৰ কোনো মৌলিক অধিকাৰ উলংঘা হ’লে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰি।
• ৰিট জুৰিচিডিকচন: ৰিট হৈছে আদালতে দিয়া আইনী আদেশ।
  • উচ্চতম ন্যায়ালয় (ধাৰা ৩২) আৰু উচ্চ ন্যায়ালয়ে (ধাৰা ২২৬) হাবিয়াছ কৰ্পাছ, মেণ্ডামছ, নিষেধাজ্ঞা, চেৰ্টিঅ’ৰেৰী আৰু ক’-ৱাৰেণ্টোৰ ৰিট জাৰি কৰিব পাৰে ।
• সংবিধানৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত: সাধাৰণ আইনী অধিকাৰৰ দৰে মৌলিক অধিকাৰ দেশৰ সংবিধানৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত আৰু নিশ্চিত কৰা হয়।
  • কিছুমান অধিকাৰ কেৱল নাগৰিকৰ বাবে উপলব্ধ হোৱাৰ বিপৰীতে আন কিছুমান অধিকাৰ নাগৰিক হওক, বিদেশী হওক বা নিগম বা কোম্পানীৰ দৰে আইনী ব্যক্তি হওক সকলো ব্যক্তিৰ বাবে উপলব্ধ।
• পবিত্ৰ, স্থায়ী বা নিৰপেক্ষ নহয়: এইবোৰ পবিত্ৰ বা স্থায়ী নহয় আৰু সংসদে ইয়াক কৰ্তন বা বাতিল কৰিব পাৰে কিন্তু কেৱল সাংবিধানিক সংশোধনী আইনেৰেহে।
  • অধিকাৰ নিৰপেক্ষ নহয় যোগ্য।
    • ৰাষ্ট্ৰই তেওঁলোকৰ ওপৰত যুক্তিসংগত বাধা আৰোপ কৰিব পাৰে, অৱশ্যে নিষেধাজ্ঞাৰ যুক্তিসংগততা আদালতে নিৰ্ধাৰণ কৰে।
• অধিকাৰ ন্যায়সংগত: অধিকাৰ ন্যায়সংগত আৰু ব্যক্তিক ইয়াৰ বলবৎকৰণৰ বাবে আদালতলৈ যাবলৈ অনুমতি দিয়ে, যদি আৰু যেতিয়া ইয়াক উলংঘা কৰা হয়।
  • যিকোনো মৌলিক অধিকাৰ উলংঘা হ’লে যিকোনো ক্ষতিগ্ৰস্ত ব্যক্তিয়ে পোনপটীয়াকৈ উচ্চতম ন্যায়ালয়লৈ যাব পাৰে।
• অধিকাৰ নিলম্বন: ২০ আৰু ২১ অনুচ্ছেদত নিশ্চিত কৰা অধিকাৰৰ বাহিৰে ৰাষ্ট্ৰীয় জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ পৰিচালনাৰ সময়ত অধিকাৰসমূহ নিলম্বন কৰিব পাৰি।
  • তদুপৰি, ১৯ নং অনুচ্ছেদত নিশ্চিত কৰা ছটা অধিকাৰ তেতিয়াহে স্থগিত ৰাখিব পাৰি যেতিয়া বাহ্যিক জৰুৰীকালীন যুদ্ধ বা বাহ্যিক আগ্ৰাসন হ’ব) [আৰু সশস্ত্ৰ বিদ্ৰোহৰ ভিত্তিত (অৰ্থাৎ আভ্যন্তৰীণ জৰুৰীকালীন অৱস্থা] নহয়]।
• আইনসমূহৰ নিষেধাজ্ঞা: সশস্ত্ৰ বাহিনী, অৰ্ধসামৰিক বাহিনী, আৰক্ষী বাহিনী, চোৰাংচোৱা সংস্থা আৰু অনুৰূপ সেৱাৰ সদস্যসকলৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰয়োগ সংসদে নিষিদ্ধ বা বাতিল কৰিব পাৰে (ধাৰা ৩৩)।
  • যিকোনো ক্ষেত্ৰতে সামৰিক আইন (অস্বাভাৱিক পৰিস্থিতিত জাপি দিয়া সামৰিক শাসন) প্ৰযোজ্য হৈ থকাৰ সময়ত তেওঁলোকৰ প্ৰয়োগত বাধা আৰোপ কৰিব পাৰি।

সমতাৰ অধিকাৰ (ধাৰা ১৪, ১৫, ১৬ , ১৭ আৰু ১৮):

• আইনৰ আগত সমতাঃ ১৪ নং অনুচ্ছেদত কোৱা হৈছে যে কোনো ব্যক্তিক আইনৰ আগত সমতাৰ ব্যৱহাৰ বা ভাৰতৰ ভূখণ্ডৰ ভিতৰত আইনসমূহৰ সম সুৰক্ষাৰ পৰা বঞ্চিত কৰা নহ’ব।
  • নাগৰিক বা বিদেশী, বিধিগত নিগম, কোম্পানী, পঞ্জীয়নভুক্ত সমিতি বা আন যিকোনো ধৰণৰ আইনী ব্যক্তিয়েই হওক সকলো ব্যক্তিকে এই অধিকাৰ প্ৰদান কৰা হৈছে।
  • ব্যতিক্ৰমঃ ৩৬১ নং অনুচ্ছেদ অনুসৰি ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি বা ৰাজ্যপালৰ ক্ষমতা/কৰ্তব্য পালনৰ বাবে কোনো আদালতৰ ওচৰত জবাবদিহি নহয় আৰু তেওঁলোকৰ কাৰ্যকালত কোনো আদালতত তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে কোনো ধৰণৰ দেৱানী বা অপৰাধমূলক কাৰ্য্যবিধি সংঘটিত বা চলি থাকিব নোৱাৰে।
    • ৩৬১-ক অনুচ্ছেদ অনুসৰি সংসদ সদন আৰু ৰাজ্যিক বিধানসভাৰ কোনো এটাৰ কোনো যথেষ্ট সত্য প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰাৰ বাবে কোনো ব্যক্তিৰ বাবে কোনো দেৱানী বা আদালতৰ কাৰ্য্যবিধি হ’ব নোৱাৰে।
    • সংসদ বা কোনো সমিতিত তেওঁ দিয়া কোনো কথা বা কোনো ভোটৰ সন্দৰ্ভত কোনো সংসদ (ধাৰা ১০৫) আৰু ৰাজ্যিক বিধানসভাৰ (ধাৰা ১৯৪) কোনো আদালতৰ কাৰ্য্যবিধিৰ বাবে দায়বদ্ধ নহ’ব।
    • বিদেশী ৰাষ্ট্ৰপতি (শাসক), ৰাষ্ট্ৰদূত আৰু কূটনীতিবিদসকলে অপৰাধমূলক আৰু দেৱানী কাৰ্য্যবিধিৰ পৰা ৰক্ষাকৱচ লাভ কৰে।
• বৈষম্য নিষেধাজ্ঞাঃ ১৫ নং অনুচ্ছেদত উল্লেখ আছে যে কোনো নাগৰিকক কেৱল ধৰ্ম, জাতি, জাতি, লিংগ বা জন্মস্থানৰ ভিত্তিত বৈষম্য কৰিব নোৱাৰিব।
  • ব্যতিক্ৰম: যিকোনো সামাজিক বা শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ মহিলা, শিশু, নাগৰিকসকলৰ বাবে তেওঁলোকৰ উত্থানৰ বাবে কিছুমান ব্যৱস্থা কৰিব পাৰি (যেনে সংৰক্ষণ আৰু বিনামূলীয়া শিক্ষাৰ সুবিধা)।
• ৰাজহুৱা নিয়োগত সুযোগৰ সমতাঃ ভাৰতীয় সংবিধানৰ ১৬ নং অনুচ্ছেদত নিয়োগ বা যিকোনো ৰাজহুৱা কাৰ্যালয়ত নিযুক্তিৰ বিষয়ত সকলো নাগৰিকৰ বাবে সম সুযোগৰ ব্যৱস্থা আছে।
  • ব্যতিক্ৰম: ৰাজ্যিক সেৱাত পৰ্যাপ্তভাৱে প্ৰতিনিধিত্ব নকৰা যিকোনো পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে নিযুক্তি বা পদত সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছে।
    • লগতে কোনো ধৰ্মীয় বা ধৰ্মীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ বৰ্তমানৰ এজন ব্যক্তি সেই বিশেষ ধৰ্ম বা ধৰ্মগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত হ’ব পাৰে।
• অস্পৃশ্যতা বিলুপ্ত কৰাঃ ১৭ নং অনুচ্ছেদত ‘অস্পৃশ্যতা’ বিলুপ্ত কৰা হৈছে আৰু যিকোনো ৰূপত ইয়াৰ প্ৰচলন নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। অস্পৃশ্যতাৰ ফলত উদ্ভৱ হোৱা যিকোনো অক্ষমতা বলবৎ কৰাটো আইন অনুসৰি শাস্তিযোগ্য অপৰাধ হ’ব।
  • ‘অস্পৃশ্যতা’ৰ অপৰাধত দোষী সাব্যস্ত হোৱা ব্যক্তিক সংসদ বা ৰাজ্যিক বিধানসভালৈ নিৰ্বাচনৰ বাবে অযোগ্য ঘোষণা কৰা হয়। অপৰাধৰ কাৰ্য্যসমূহৰ ভিতৰত আছে:
    • প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে অস্পৃশ্যতাৰ প্ৰচাৰ কৰা।
    • কোনো ব্যক্তিক কোনো দোকান, হোটেল, ৰাজহুৱা পূজাস্থলী আৰু ৰাজহুৱা মনোৰঞ্জনৰ স্থানত প্ৰৱেশ কৰাত বাধা দিয়া।
    • জনসাধাৰণৰ সুবিধাৰ বাবে স্থাপন কৰা চিকিৎসালয়, শিক্ষানুষ্ঠান বা হোষ্টেলত ব্যক্তিক ভৰ্তি কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰা।
    • পৰম্পৰাগত, ধৰ্মীয়, দাৰ্শনিক বা অন্যান্য ভিত্তিত অস্পৃশ্যতাক ন্যায্যতা প্ৰদান কৰা।
    • অস্পৃশ্যতাৰ দোহাই দি অনুসূচিত জাতিৰ ব্যক্তিক অপমান কৰা।
• উপাধি বিলুপ্তিঃ ভাৰতৰ সংবিধানৰ ১৮ নং অনুচ্ছেদত উপাধি বিলুপ্ত কৰা হৈছে আৰু সেই সন্দৰ্ভত চাৰিটা বিধান আছে:
  • ইয়াত ৰাষ্ট্ৰই কোনো নাগৰিক বা বিদেশীক কোনো উপাধি প্ৰদান কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে (সামৰিক বা শৈক্ষিক পাৰ্থক্যৰ বাহিৰে)।
  • ইয়াত ভাৰতৰ কোনো নাগৰিকে কোনো বিদেশী ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা কোনো উপাধি গ্ৰহণ কৰাত বাধা আৰোপ কৰা হৈছে।
  • ৰাজ্যৰ অধীনত কোনো লাভজনক বা আস্থাৰ পদত অধিষ্ঠিত বিদেশীয়ে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সন্মতি অবিহনে কোনো বিদেশী ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা কোনো উপাধি গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰে।
  • ভাৰতৰ ভূখণ্ডৰ ভিতৰত লাভ বা আস্থাৰ কোনো পদত অধিষ্ঠিত কোনো নাগৰিক বা বিদেশীয়ে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সন্মতি অবিহনে কোনো বিদেশী ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা বা তাৰ অধীনত কোনো উপহাৰ, পাৰিতোষিক বা পদ গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰে।

স্বাধীনতাৰ অধিকাৰ (ধাৰা ১৯ , ২০ , ২১ আৰু ২২ ):

• ৬টা অধিকাৰৰ সুৰক্ষা: ১৯ নং অনুচ্ছেদে সকলো নাগৰিককে স্বাধীনতাৰ ছটা অধিকাৰৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে য’ত আছে:
  • বাক আৰু মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতাৰ অধিকাৰ।
    • নিজৰ মতামত, মতামত, বিশ্বাস আৰু প্ৰত্যয় মুক্তভাৱে মুখৰ পৰা মুখলৈ, লিখনী, ছপা, চিত্ৰ অথবা আন কোনো ধৰণে প্ৰকাশ কৰা।
  • শান্তিপূৰ্ণভাৱে আৰু অস্ত্ৰ অবিহনে একত্ৰিত হোৱাৰ অধিকাৰ।
    • ৰাজহুৱা সভা, বিক্ষোভ আৰু শোভাযাত্ৰা উলিওৱাৰ অধিকাৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে যিবোৰ কেৱল ৰাজহুৱা ভূমিতহে প্ৰয়োগ কৰিব পাৰি।
    • ই হিংসাত্মক, বিশৃংখল আৰু উত্তাল সভা বা ধৰ্মঘটৰ সুৰক্ষা প্ৰদান নকৰে।
  • সংঘ বা সংঘ বা সমবায় সমিতি গঠন কৰাৰ অধিকাৰ।
    • ইয়াত ৰাজনৈতিক দল, কোম্পানী, অংশীদাৰিত্ব সংস্থা, সমিতি, ক্লাব, সংগঠন, ট্ৰেড ইউনিয়ন বা যিকোনো ব্যক্তিৰ সংস্থা গঠন কৰাৰ (আৰু গঠন নকৰাৰ) অধিকাৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।
  • সমগ্ৰ ভাৰতৰ ভূখণ্ডত মুক্তভাৱে চলাচল কৰাৰ অধিকাৰ।
    • গতিবিধিৰ স্বাধীনতাৰ দুটা মাত্ৰা আছে, যেনে- আভ্যন্তৰীণ (দেশৰ ভিতৰলৈ যোৱাৰ অধিকাৰ) (ধাৰা ১৯) আৰু বাহ্যিক (দেশৰ বাহিৰলৈ যোৱাৰ অধিকাৰ আৰু দেশলৈ ঘূৰি অহাৰ অধিকাৰ) (ধাৰা ২১)।
  • ভাৰতৰ ভূখণ্ডৰ যিকোনো অংশত বাস আৰু বসতি স্থাপনৰ অধিকাৰ।
    • অনুসূচিত জনজাতিৰ স্বকীয় সংস্কৃতি আৰু ৰীতি-নীতি ৰক্ষাৰ বাবে আৰু শোষণৰ পৰা নিজৰ পৰম্পৰাগত বৃত্তি আৰু সম্পত্তি সুৰক্ষিত কৰিবলৈ বাহিৰৰ লোকৰ জনজাতীয় অঞ্চলত বাস আৰু বসতি স্থাপনৰ অধিকাৰ সীমিত কৰা হৈছে।
  • যিকোনো বৃত্তি চৰ্চা কৰাৰ বা যিকোনো বৃত্তি, ব্যৱসায় বা ব্যৱসায় চলোৱাৰ অধিকাৰ।
    • ইয়াত অনৈতিক (মহিলা বা শিশুৰ সৰবৰাহ) বা বিপজ্জনক (ক্ষতিকাৰক ড্ৰাগছ বা বিস্ফোৰক আদি,) বৃত্তি আগবঢ়াই নিয়াৰ অধিকাৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হোৱা নাই।
• অপৰাধৰ বাবে দোষী সাব্যস্ত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সুৰক্ষা: ২০ নং অনুচ্ছেদে অভিযুক্ত ব্যক্তিক স্বেচ্ছাচাৰী আৰু অত্যধিক শাস্তিৰ বিৰুদ্ধে সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে, সেয়া নাগৰিক বা বিদেশী হওক বা কোম্পানী বা নিগমৰ দৰে আইনী ব্যক্তি হওক। ইয়াত প্ৰদান কৰা হৈছে যে:
  • কোনো ব্যক্তিক কাৰ্য্য সংঘটিত কৰাৰ সময়ত বলবৎ থকা আইন উলংঘা কৰাৰ বাহিৰে কোনো অপৰাধত দোষী সাব্যস্ত কৰা নহ’ব বা আইনে নিৰ্ধাৰণ কৰাতকৈ অধিক শাস্তিৰ সন্মুখীন হ’ব নোৱাৰিব।
  • একেটা অপৰাধৰ বাবে কোনো ব্যক্তিৰ বিৰুদ্ধে এবাৰতকৈ অধিক গোচৰ চলাব নোৱাৰিব আৰু শাস্তি পাব নোৱাৰিব।
  • কোনো অপৰাধৰ অভিযুক্ত কোনো ব্যক্তিয়ে নিজৰ বিৰুদ্ধে সাক্ষী হ’বলৈ বাধ্য নহ’ব।
• জীৱন সুৰক্ষা আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাঃ ২১ অনুচ্ছেদত ঘোষণা কৰা হৈছে যে আইনৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত পদ্ধতিৰ বাহিৰে কোনো ব্যক্তিক নিজৰ জীৱন বা ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ পৰা বঞ্চিত কৰা নহ’ব । এই অধিকাৰ নাগৰিক আৰু অনাগৰিক উভয়ৰে বাবে উপলব্ধ।
  • জীৱনৰ অধিকাৰ কেৱল প্ৰাণীৰ অস্তিত্ব বা জীয়াই থকাৰ মাজতে সীমাবদ্ধ নহয় বৰঞ্চ ইয়াত মানৱ মৰ্যাদাৰে জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ আৰু জীৱনৰ সেই সকলোবোৰ দিশ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে যিবোৰে মানুহৰ জীৱনক অৰ্থপূৰ্ণ, সম্পূৰ্ণ আৰু জীয়াই থকাৰ যোগ্য কৰি তুলিবলৈ যায়।
• শিক্ষাৰ অধিকাৰঃ ২১ (ক) অনুচ্ছেদত ঘোষণা কৰা হৈছে যে ৰাজ্যই ছয়ৰ পৰা চৈধ্য বছৰ বয়সৰ সকলো শিশুকে বিনামূলীয়া আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষা প্ৰদান কৰিব।
  • এই বিধানে কেৱল প্ৰাথমিক শিক্ষাক মৌলিক অধিকাৰ কৰি তুলিছে আৰু উচ্চ বা পেছাদাৰী শিক্ষাক নহয়।
  • এই বিধান ২০০২ চনৰ ৮৬ ^{সংখ্যক} সাংবিধানিক সংশোধনী আইনখনে সংযোজন কৰিছিল ।
  • ^{৮৬ সংখ্যক} সংশোধনীৰ পূৰ্বে সংবিধানত সংবিধানৰ চতুৰ্থ খণ্ডত ৪৫ নং অনুচ্ছেদৰ অধীনত শিশুৰ বাবে বিনামূলীয়া আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা আছিল ।
• গ্ৰেপ্তাৰ আৰু আটকৰ বিৰুদ্ধে সুৰক্ষা: ২২ অনুচ্ছেদত গ্ৰেপ্তাৰ বা আটক কৰা ব্যক্তিক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে।
  • ডিটেনচন দুবিধ, যথা- শাস্তিমূলক (বিচাৰ আৰু দোষী সাব্যস্ত হোৱাৰ পিছত শাস্তি) আৰু প্ৰতিৰোধমূলক (বিচাৰ আৰু দোষী সাব্যস্ত নোহোৱাকৈ দিয়া শাস্তি)।
  • ২২ নং অনুচ্ছেদৰ প্ৰথম অংশত সাধাৰণ আইন সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা হৈছে আৰু ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে:
    • গ্ৰেপ্তাৰৰ ভিত্তিৰ বিষয়ে অৱগত হোৱাৰ অধিকাৰ।
    • আইনী চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ আৰু ৰক্ষা পোৱাৰ অধিকাৰ।
    • যাত্ৰাৰ সময় বাদ দি ২৪ ঘণ্টাৰ ভিতৰত দণ্ডাধীশৰ সন্মুখত হাজিৰ হোৱাৰ অধিকাৰ।
    • দণ্ডাধীশে অধিক আটক কৰাৰ অনুমতি নিদিয়ালৈকে ২৪ ঘণ্টাৰ পিছত মুকলি হোৱাৰ অধিকাৰ।
  • ২২ নং অনুচ্ছেদৰ দ্বিতীয় অংশত প্ৰতিৰোধমূলক আটক আইন সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা হৈছে। এই অনুচ্ছেদৰ অধীনত সুৰক্ষা নাগৰিকৰ লগতে বিদেশী উভয়ৰে বাবে উপলব্ধ আৰু ইয়াত তলত দিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে:
    • কোনো উপদেষ্টা ব’ৰ্ডে (উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশসকলে) বৰ্ধিত আটকৰ বাবে পৰ্যাপ্ত কাৰণৰ ৰিপৰ্ট নিদিলে ব্যক্তিৰ আটক তিনিমাহৰ অধিক হ’ব নোৱাৰে ।
    • ডিটেনচনৰ ভিত্তি ডিটেনুক জনোৱা উচিত।
    • ডিটেন্যুক ডিটেনচন অৰ্ডাৰৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিনিধিত্ব কৰাৰ সুযোগ দিব লাগে।